Μόλις χάραξε ένας χρόνος-σταθμός για τα ενεργειακά πράγματα της χώρας μας. Σ’ αυτό, τουλάχιστον, συμφωνούν όλοι οι συνομιλητές του «Π», οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην αγορά, είτε συμμερίζονται είτε διαφωνούν με τις κατά καιρούς διαπιστώσεις και... εκτιμήσεις που έχουν διατυπωθεί από αυτές τις σελίδες…Η ομοφωνία προκύπτει ως προς τις αναμενόμενες αλλαγές στον επιχειρηματικό χάρτη, με σαφή υποχώρηση των υπό κρατικό έλεγχο μεριδίων και αντίστοιχη ενίσχυση των ποσοστών των ιδιωτών, σχεδόν σε όλο το φάσμα των αγορών.Αρχής γενομένης από την ηλεκτρική ενέργεια και φτάνοντας έως το πιο καταναλωτικό ενεργειακό προϊόν, που είναι η βενζίνη, οι νέες συνθήκες, όπως διαμορφώθηκαν στον χρόνο που έφυγε, δείχνουν πως στο τέλος του 2011 θα «μετράμε» νέους ισχυρούς της αγοράς, αλλά και αρκετούς «ηττημένους», εκείνους δηλαδή που θα βρεθούν είτε αποδυναμωμένοι είτε εκτός «παιχνιδιού»…Η κρίση θα περάσει σα σίφουνας από όλες τις επιμέρους αγορές και θα σαρώσει τους αδύναμους, ενώ όσοι ήταν προνοητικοί και δημιούργησαν «άμυνες» την κατάλληλη περίοδο, τώρα μπορούν να διεκδικήσουν εκείνο το κομμάτι της αγοράς που θα αφήσουν για τους… ιθαγενείς οι ξένοι επικυρίαρχοι!Ας δούμε, λοιπόν, αναλυτικά τις προκλήσεις σε κάθε κατηγορία του ενεργειακού τομέα, καθώς επίσης και τις αναμενόμενες εξελίξεις.1) Στην ηλεκτρική ενέργεια τα πάντα ξεκινούν και καταλήγουν στη ΔΕΗ, αλλά οι αποφάσεις είναι απολύτως πολιτικές. Οι εκπρόσωποι της τρόικας πιέζουν για άμεσα μέτρα «απελευθέρωσης» της αγοράς, ενώ οι εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης προσπαθούν να μας πείσουν πως αντιστέκονται…Η αγορά είναι ήδη «ανοικτή» καθώς σε ποσοστό περισσότερο από 22% έχει περάσει στους ιδιώτες, οι οποίοι καραδοκούν να αποσπάσουν μεγαλύτερα μερίδια. Μέσα σε αυτό τον χαμό της διεκδίκησης του χώρου που θα αφήσει ελεύθερο η ΔΕΗ θα σπεύσουν οι ξένες πολυεθνικές της ενέργειας να εξαγοράσουν πάμφθηνα κομμάτια της ελληνικής αγοράς. Κι εδώ το ενδιαφέρον στρέφεται στις… κολεγιές και τις αντιπαλότητες που θα δημιουργηθούν, καθώς σε όλες τις περιπτώσεις οι ξένοι θα επιδιώξουν να έχουν μαζί τους κάποιους Έλληνες, με πολιτικές και επιχειρηματικές προσβάσεις, για να τους ανοίγουν πόρτες και να κάνουν τη δουλειά τους πιο εύκολα…2) Στο φυσικό αέριο οι εξελίξεις κινούνται προς το παρόν σε επίπεδο χονδρεμπορικών προμηθειών. Ωστόσο, το 2011 εκτιμάται πως θα αποτελέσει το έτος-σταθμό για τη λιανική αγορά.Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία ανάδειξης του στρατηγικού επενδυτή στην ΕΠΑ Αττικής, με το 49% των μετοχών της, που έμειναν αμανάτι στην ΑΤΕbank, να μεταβιβάζεται σε κάποιον από τους αρκετούς ενδιαφερόμενους, κυρίως Έλληνες. Επιπλέον, η πολιτική ηγεσία του ενεργειακού τομέα υπόσχεται πως σύντομα θα δημιουργηθούν άλλες τρεις ΕΠΑ (Στερεά Ελλάδα - Εύβοια, Κεντρική Μακεδονία, Ανατολ. Μακεδονία - Θράκη), για τις οποίες επίσης θα αναζητηθούν στρατηγικοί επενδυτές. Ωστόσο, η υπόσχεση για τις νέες ΕΠΑ κρατάει πολλά χρόνια…Την ίδια στιγμή η διοίκηση της ΔΕΠΑ επεξεργάζεται το κατάλληλο σχέδιο που θα δώσει στην επιχείρηση την ώθηση και τις υπεραξίες, ώστε κατά την αποκρατικοποίησή της να αποδώσει όσο γίνεται περισσότερα για τα ταμεία του Δημοσίου. Εδώ οι προκλήσεις έχουν να κάνουν με τη συμμετοχή της ΔΕΠΑ σε διεθνή σχέδια διασύνδεσης, όπως οι διάφοροι αγωγοί που σχεδιάζονται στην ευρύτερη περιοχή (Τουρκία - Ελλάδα - Ιταλία, Ελλάδα - Βουλγαρία, South Stream, ίσως και σε άλλους).3) Στον χώρο των διυλιστηρίων οι εξελίξεις είναι πιο ξεκάθαρες, καθώς εδώ ο ανταγωνισμός είναι δύσκολο (έως αδύνατο) να ανατρέψει τις ισχύουσες διατάξεις δυνάμεων. Η μόνη περίπτωση που θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόσθετο θόρυβο στην αγορά είναι η περαιτέρω ενίσχυση του ποσοστού που κατέχει ο όμιλος Λάτση στα Ελληνικά Πετρέλαια. Την παραμονή των Χριστουγέννων ανακοινώθηκε η αύξηση του ποσοστού κοντά στο 41%, με το ελληνικό Δημόσιο να παραμένει σταθερά στο 35,5%. Η εξέλιξη, για την οποία σε ανύποπτο χρόνο είχε προϊδεάσει το «Π», καταδεικνύει την πρόθεση του Σπύρου Λάτση να παραμείνει και να ενισχύσει τη θέση του στον τομέα της ενέργειας, με μεγάλες επενδύσεις (όπως αυτές σε Ελευσίνα και Θεσσαλονίκη), αλλά και με την ενίσχυση των δραστηριοτήτων (βλ. εξαγορά του δικτύου της BP στην Ελλάδα).4) Στον τομέα της εμπορίας καυσίμων οι εξελίξεις αναμένονται πολύ πιο γρήγορες, καθώς αποτελεί τον κλάδο που υφίσταται όλη την πίεση από τις επιπτώσεις της κρίσης. Εταιρείες και πρατήρια στενάζουν καθώς το πλήρες «στράγγισμα» της αγοράς από ρευστότητα έχει οδηγήσει ορισμένες μονάδες του χώρου στο χείλος της καταστροφής. Η εκτίναξη των τιμών πάνω από τα 1,57 ευρώ ανά λίτρο (τελευταία μέτρηση από το ΥΠΕΚΑ, για το 2010) οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση των φόρων και των δασμών που επέβαλε η κυβέρνηση, επικαλούμενη το μνημόνιο. Αυτό προκάλεσε μεγάλη μείωση στην κατανάλωση, με αποτέλεσμα εκατοντάδες πρατήρια, που έτσι κι αλλιώς δούλευαν στο όριο, να βάλουν λουκέτο. Επιπλέον, ορισμένες πολύ μικρές εταιρείες, βλέποντας πως δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα, πρέπει να διαλέξουν: είτε να ξεπουληθούν για ένα κομμάτι ψωμί είτε να κλείσουν…Νεφελώδες τοπίο στις ΑΠΕΣτις πολυδιαφημισμένες Ανανεώσιμες Πηγές (ΑΠΕ) και κυρίως στα φωτοβολταϊκά, η αβεβαιότητα και το νεφελώδες τοπίο συνεχίζει να λειτουργεί προς όφελος των μεγάλων και ισχυρών του κλάδου. Ήδη εκατοντάδες ιδιώτες, που ξεκίνησαν με πολλές ελπίδες πριν από μερικά χρόνια, έχουν εγκαταλείψει το… σπορ, πουλώντας τις άδειές τους ή αποχωρώντας χωρίς οικονομικό αντίκρισμα. Αντιθέτως, οι ισχυροί του χώρου αυξάνουν τα μερίδιά τους, απολαμβάνοντας όλα τα κίνητρα που παρέχουν κοινοτικές οδηγίες και εθνικό θεσμικό πλαίσιο. Άλλωστε, η κατεύθυνση που δίνει η λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη» οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση των ΑΠΕ σε λιγότερους και ισχυρότερους ομίλους.Σε έναν χρόνο, όπως όλα δείχνουν, οι συσχετισμοί στην ενεργειακή αγορά θα είναι σαφώς διαφορετικοί. Το πόσο, θα το καταγράψουμε σε 12 μήνες… Στο ερώτημα «ποιος θα ωφεληθεί από αυτές τις αλλαγές», η απάντηση είναι απλή: Όσοι επιδιώκουν να γίνουν… χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη! Αλλά για να φτάσουμε έως εκεί, τη «νύφη» θα την πληρώσει και πάλι ο μισθωτός και ο συνταξιούχος: είτε με τα αυξημένα τιμολόγια της ΔΕΗ είτε με τα διάφορα «Τέλη ΑΠΕ» και τους «πράσινους φόρους». Καλή σας χρονιά!
