Γραφείο Τύπου ΠΑΣΟΚ
Οικονομικά της Αυτοδιοίκησης
Ο Καλλικράτης δεν είναι μια «απλή ανακατανομή της χωροθέτησης στην Αυτοδιοίκηση». «Είναι κορυφαία πολιτική επιλογή και συνάμα, για μας, προεκλογική μας δέσμευση. Δέσμευση, που συνδέεται με τη θεραπεία μεγάλων ασθενειών, της ελληνικής Διοίκησης και του Κράτους».
Εισάγει ένα νέο σύστημα Διακυβέρνησης με πολλούς καινοτόμους θεσμούς, όπως ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, η Επιτροπή Διαβούλευσης ή το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών. Αποκεντρώνει τις αρμοδιότητες στις Περιφέρειες και τους Δήμους και δίνει νέα υπόσταση στο χωριό και τη γειτονιά, σε κάθε σημείο της Ελλάδας. Προστατεύει τη νησιωτικότητα και την ορεινότητα με ειδικές ρυθμίσεις.
Την ίδια στιγμή, ο Καλλικράτης φέρνει σημαντικές αλλαγές στα Οικονομικά της Αυτοδιοίκησης.
Εξασφαλίζει, με μια σειρά από διατάξεις, τον εξορθολογισμό των οικονομικών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με συχνούς ελέγχους και διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση. Θεσπίζει ένα νέο σύστημα οικονομικής κατοχύρωσης των πόρων των ΟΤΑ, συνδέοντας τους με τους δυναμικούς πόρους. Εισάγει ένα νέο σύστημα οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου του δανεισμού, καθώς και ένα νέο σύστημα εξυγίανσης των υπερχρεωμένων Δήμων.
Τα πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή αυτών των νέων ρυθμίσεων έχουν αρχίσει να εμφανίζονται.
Πριν τον «Καλλικράτη»
1. Το ύψος του δανεισμού των ΟΤΑ, έως την εφαρμογή του Καλλικράτη, ήταν χωρίς περιορισμούς και χωρίς προϋποθέσεις.
2. 500 δήμοι της χώρας, δεν υπάγονταν σε προληπτικό έλεγχο του ελεγκτικού συνεδρίου. Το ίδιο ίσχυε και για όλες τις επιχειρήσεις και τα ΝΠΔΔ των ΟΤΑ
3. Οι προϋπολογισμοί των ΟΤΑ ισοσκελίζονταν πλασματικά με αποτέλεσμα συχνά να οδηγούνται σε ελλείμματα και κατά συνέπεια σε χρέη.
4. Απουσία έγκυρων στατιστικών στοιχείων και οικονομικών δεδομένων, γεγονός που είχε οδηγήσει σε μια αδυναμία παρακολούθησης των οικονομικών της αυτοδιοίκησης.
5. Αδιαφάνεια στη διαχείριση των οικονομικών των ΟΤΑ.
6. Δεν υπήρχε κανένα έλεγχος και καμία διασφάλιση για την οικονομική βιωσιμότητα των ΟΤΑ.
Τι άλλαξε με τον «Καλλικράτη»;
Κανόνες και Περιορισμοί στην πιστοληπτική πολιτική των ΟΤΑ
Εισαγωγή αυστηρών, κυρίως αναπτυξιακών, προϋποθέσεων στην πιστοληπτική πολιτική των Δήμων και των Περιφερειών, με παράλληλη απαγόρευση του δανεισμού για λειτουργικές δαπάνες. Οι προϋποθέσεις για τη λήψη δανείου από Δήμους και Περιφέρειες, συνδέονται 1) Με το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης της δημόσιας πίστης, 2) Με το συνολικό χρέος του Δήμου/Περιφέρειας.
Προληπτικός Έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Εισαγωγή προληπτικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε όλους τους ΟΤΑ και τα νομικά τους πρόσωπα. Παράλληλα, προβλέπεται η πραγματοποίηση γενικευμένου προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο σε συμβάσεις άνω των 100.000 ευρώ.
Έλεγχος στην πορεία Είσπραξης εσόδων
Έλεγχος της πορείας είσπραξης των εσόδων. Ο αρμόδιος επίτροπος έχει τη δυνατότητα εάν διαπιστώσει αδράνεια να παρέμβει είτε ορίζοντας ημερομηνία είσπραξης είτε παραπέμποντας τους διοικούντες το δήμο, εφ’ όσον η αδράνεια οφείλεται σε δόλο ή αμέλεια.
Κεντρική Βάση Δεδομένων οικονομικών στοιχείων
Θεσμοθέτηση και λειτουργία της Κεντρικής Βάσης Δεδομένων οικονομικών στοιχείων, στην οποία συγκεντρώνεται το σύνολο των κρίσιμων οικονομικών και στατιστικών δεδομένων. Από αυτή τη Βάση ενημερώνονται ανά πάσα στιγμή το Υπουργείο Εσωτερικών, το Υπουργείο Οικονομικών, η Ελληνική Στατιστική Αρχή, το Ελεγκτικό Συνέδριο και τα συλλογικά όργανα των ΟΤΑ. Η μη ανταπόκριση στην σχετική υποχρέωση για παροχή στοιχείων συνεπάγεται τόσο πειθαρχικές κυρώσεις, όσο και κυρώσεις με τη μορφή προστίμων και παρακράτησης στην τακτική επιχορήγηση για τους ΟΤΑ.
Χρηματοδότηση ως ποσοστό δυναμικών πόρων
Θεσμοθέτηση της χρηματοδότησης Δήμων και Περιφερειών, στη βάση ποσοστών δυναμικών πόρων, όπως ήταν το πάγιο αίτημα της Αυτοδιοίκησης.
Ισοσκελισμένοι Προϋπολογισμοί
Διασφάλιση πραγματικά ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Όλοι οι ΟΤΑ οφείλουν από το Νόμο να μην είναι ελλειμματικοί και να συντάσσουν και να εκτελούν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς. Με τον Καλλικράτη, ο έλεγχος νομιμότητας του προϋπολογισμού περιλαμβάνει τον έλεγχο των εσόδων, ώστε να διασφαλίζεται ότι ο προϋπολογισμός είναι αξιόπιστα ισοσκελισμένος.
Δι@ύγεια στους ΟΤΑ
Υποχρεωτική ανάρτηση όλων των αποφάσεων των ΟΤΑ στη Δι@ύγεια. Οι ΟΤΑ α’ και β’ Βαθμού, τα νομικά τους πρόσωπα και οι επιχειρήσεις τους έχουν την υποχρέωση να αναρτούν τις σχετικές αποφάσεις τους στο Πρόγραμμα Δι@ύγεια, από τις 15/03/2011. Οι αποφάσεις δεν εκτελούνται εάν δεν έχουν λάβει Αριθμό Διαδικτυακής Ανάρτησης, που αποδίδεται με την καταχώρησή τους στους δικτυακούς τόπους του Δι@ύγεια. Η παράβαση της υποχρέωσης για καταχώρηση και ανάρτηση των αποφάσεων στο διαδίκτυο, συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα.
Τριμηνιαίες Εκθέσεις
Σύνταξη τριμηνιαίας έκθεσης για τα αποτελέσματα εκτέλεσης του προϋπολογισμού, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η άποψη της μειοψηφίας και η οποία αναρτάται στην ιστοσελίδα του Δήμου.
Τα πρώτα οικονομικά αποτελέσματα
1. Ήδη από την έναρξη της εφαρμογής του Προγράμματος Καλλικράτη, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα σχέδιο που θα οδηγήσει σε μια πιο ορθολογική διαχείριση των οικονομικών της Αυτοδιοίκησης. Στο πλαίσιο του Καλλικράτη, ήδη καταργήθηκαν:
6 κρατικές Περιφέρειες
63 νομαρχίες και ΟΤΑ Β' βαθμού
709 Δήμοι και Κοινότητες
4.000 Δημοτικές Επιχειρήσεις και ΝΠΔΔ
9.450 αμειβόμενες θέσεις αιρετών της Αυτοδιοίκησης
30.000 οργανικές θέσεις στο Β' Βαθμό Αυτοδιοίκησης
40.000 θέσεις στα Δ.Σ. Δημοτικών Επιχειρήσεων και ΝΠΔΔ
2. Η Κεντρική Βάση Δεδομένων, που έχει ενεργοποιηθεί, λειτουργεί με πληρότητα 100%. Όλοι οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, ανεξαιρέτως, έχουν αναρτήσει το σύνολο των προβλεπόμενων από το νόμο οικονομικών δεδομένων. Από τον Ιούνιο του 2011, η Κεντρική Βάση θα αναβαθμιστεί περαιτέρω, με την εξασφάλιση του κόμβου διαλειτουργικότητας όλων των πληροφοριακών συστημάτων των ΟΤΑ. Αυτό σημαίνει ότι η Βάση θα συμπληρώνεται σε πραγματικό χρόνο, εξασφαλίζοντας τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα αλλά και πληρότητα στη συγκέντρωση των στοιχείων.
3. Για πρώτη φορά έχουμε στη διάθεσή μας ακριβή και έγκυρα στοιχεία, που μας επιτρέπουν να αξιολογούμε και να προγραμματίζουμε με ασφάλεια. Η επεξεργασία των οικονομικών δεδομένων των Δήμων και των Περιφερειών, δίνουν σημαντικά στοιχεία για την οικονομική κατάσταση των ΟΤΑ. Αξιοποιώντας αυτά τα στοιχεία, έγινε εκτίμηση τόσο του ελάχιστου κόστους λειτουργίας Δήμων/Περιφερειών όσο και των σταθερών εσόδων Δήμων/Περιφερειών.
(Διαβάστε εδώ αναλυτικά τα στοιχεία).
Πηγή: Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
Το κύριο συμπέρασμα που προκύπτει από τη σύγκριση σταθερών εσόδων – ελάχιστου κόστους, είναι ότι η λειτουργία των ΟΤΑ με την έννοια των ελάχιστων δαπανών, που είναι αναγκαίες για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, είναι απόλυτα εξασφαλισμένη.
4. Η εξασφάλιση των αναπτυξιακών πόρων των ΟΤΑ, βοηθάει την Τοπική Αυτοδιοίκηση να επιτελέσει έναν σημαντικό ρόλο στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας. Ήδη έχει υπογραφεί η απόφαση για την ΣΑΤΑ, με την οποία εξασφαλίζονται, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, πόροι ύψους 600 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, έχει υπογραφεί και αποσταλεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας το πρόγραμμα ΕΛΛΑΔΑ. Τέλος, από 1η Ιουλίου 2011, τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα ανατίθενται πλέον στις αιρετές Περιφέρειες.
5. Η συνολική συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής της χώρας, για τα έτη 2010 – 11, ανήλθε στο ποσό του 1,4 δις ευρώ.
6. Ήδη εξετάζονται όλες οι δυνατότητες για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας. Συγκεκριμένα, εξετάζεται:
Α) Η αξιοποίηση των κτιρίων και των ελεύθερων χώρων. Β) Η επαναδιαπραγμάτευση των μισθωμάτων, όπου το κόστος της επέκτασης (συμπληρωματική μίσθωση) σε επίπεδο ευρώ/τ.μ. είναι αδικαιολόγητα μικρότερο από το κόστος του βασικού μισθώματος. Γ) Συγκέντρωση των συνεργαζόμενων υπηρεσιών σε λιγότερα κτίρια και ενοικίαση των αδιάθετων. Δ) Συστέγαση υπηρεσιών.
Πρόγραμμα Εξυγίανσης
Η επεξεργασία των οικονομικών στοιχείων των δήμων δείχνει ότι το ελάχιστο κόστος λειτουργίας, στο σύνολο της αυτοδιοίκησης, είναι διασφαλισμένο. Η εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης των δήμων σε σχέση με το δείκτη «Συνολικό χρέος/Τακτικά έσοδα (και ΣΑΤΑ)» δείχνει ότι, σε ορισμένους δήμους και περιφέρειες η κάλυψη είναι οριακή, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν είναι επαρκής. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα που ακολουθεί, η πλειοψηφία των δήμων έχουν συνολικό χρέος μέχρι 50% των τακτικών εσόδων (και ΣΑΤΑ). Υπάρχει όμως ένα σημαντικό ποσοστό δήμων, των οποίων το συνολικό χρέος ξεπερνάει το 100% των τακτικών εσόδων (και ΣΑΤΑ).
Πηγή: Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
Προκειμένου να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία όλων των ΟΤΑ και η οικονομική τους βιωσιμότητα, παρουσιάστηκε το ειδικό Πρόγραμμα Εξυγίανσης των ΟΤΑ που αντιμετωπίζουν πρόβλημα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον Καλλικράτη.
Διαδικασία ένταξης στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης
- Διαπίστωση ανάγκης οικονομικής αξιολόγησης, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων.
- Εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης του υπό αξιολόγηση ΟΤΑ, από ορκωτούς ελεγκτές.
- Εκπόνηση Ειδικού Επιχειρησιακού Προγράμματος Εξυγίανσης.
- Έγκριση του προγράμματος από ανεξάρτητη Ελεγκτική Επιτροπή με επικεφαλής από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
Υποχρεώσεις ενταγμένων στο Πρόγραμμα
- Υποχρέωση διάθεσης μέρους ή του συνόλου των εσόδων, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων από ΣΑΤΑ, προς επίτευξη των στόχων του εν λόγω Προγράμματος. Η ΣΑΤΑ θα χρηματοδοτεί, κατά περίπτωση, μόνο έργα για συντήρηση – επισκευή των υποδομών.
- Πάγωμα ή περιορισμό χρηματοδότησης ορισμένων κωδικών (δημόσιες σχέσεις, εκδηλώσεις κλπ.)
- Πάγωμα ή περιορισμό των προσλήψεων και συμβάσεων.
- Υποχρέωση υλοποίησης του Προγράμματος με βάση συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, που δεν θα υπερβαίνει τη δημοτική περίοδο.
Οι υποχρεώσεις, συνολικά ή εν μέρει, μπορεί να αφορούν μόνο σε μια δημοτική ενότητα του Δήμου, εφ’ όσον διαπιστώνεται μεμονωμένο πρόβλημα.
Δικαιώματα ενταγμένων στο Πρόγραμμα
Το πρόγραμμα μπορεί να περιλαμβάνει:
- Επιμήκυνση περιόδου για την αποπληρωμή των δανείων
- Κάλυψη του κόστους επιτοκίου των δανείων και λοιπών πιστωτικών διευκολύνσεων από πιστωτικά ιδρύματα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα
- Κάλυψη των χρεολυσίων, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Η χρηματοδότηση του Προγράμματος θα πραγματοποιηθεί από το «Λογαριασμό Εξυγίανσης και Αλληλεγγύης της Αυτοδιοίκησης», που συστήνεται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων
