Του ΦΙΛΗ ΚΑΪΤΑΤΖΗ --- Ραδιολογικοί έλεγχοι σε καταναλωτικά προϊόντα εισαγόμενα από την Ιαπωνία, εκτός τροφίμων και ζωοτροφών, δεν πραγματοποιούνται. Το ίδιο ισχύει και στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. και προς το παρόν η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας δεν έχει κληθεί να διενεργήσει σχετικό έλεγχο σε ελληνικό λιμάνι.
Φουκουσίμα, «κενά και παραλείψεις παντού»
Οσο για το ιώδιο και το κέσιο, αυτά τα δύο ραδιενεργά στοιχεία σταμάτησαν να μας «έρχονται» από τη Φουκουσίμα, σύμφωνα με την ΕΕΑΕ, της οποίας το τηλεμετρικό δίκτυο κατέγραψε στις αρχές Μαΐου το τελευταίο αμυδρό «πέρασμά» τους στον αέρα (δηλαδή πολύ μικρές συγκεντρώσεις!), όπως μας ενημερώνει και το επίσημο site του φορέα.
Πρόκειται για το τηλεμετρικό δίκτυο ελέγχου ραδιενέργειας περιβάλλοντος, το οποίο λειτουργεί από το 2000 και αποτελείται από 27 σταθμούς μέτρησης.
«Το δίκτυο χρησιμοποιείται για τη συνεχή καταγραφή των μετρήσεων, αλλά και ως σύστημα συναγερμού σε περίπτωση υπέρβασης των προκαθορισμένων φυσιολογικών επιπέδων», τονίζει ο πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας Χρήστος Χουσιάδας, ο οποίος λέει ότι «δεν πρέπει να ανησυχεί ο κόσμος», εννοώντας προφανώς ότι αφορά τις μετρήσεις στις οποίες εμπλέκεται επιχειρησιακά η ΕΕΑΕ. «Κάνουμε ό,τι πρέπει να κάνουμε όποτε καλούμεθα, αν το απαιτούν οι περιστάσεις, προσφέροντας τις υπηρεσίες μας όπως είμαστε υποχρεωμένοι» προσθέτει.
Τι γίνεται όμως στα σύνορα, στις πύλες εισόδου της χώρας; Ποιος εξετάζει τα προϊόντα - εμπορεύματα που εισέρχονται ή εξέρχονται; Γίνοται δειγματοληπτικοί έλεγχοι; «Αν μας καλέσουν πηγαίνουμε» τονίζει ο πρόεδρος της ΕΕΑΕ.
Το ζητούμενο είναι τι κάνουν και τα τελωνεία. Αρμόδια όργανα για ελέγχους είναι ο ΕΦΕΤ και για αναλύσεις και το Χημείο του Κράτους.
Σε ό,τι αφορά πάντως περιπτώσεις έκτακτων ραδιολογικών περιστατικών, η διερεύνηση και αντιμετώπιση των οποίων απαιτεί τη διενέργεια μεγάλου εύρους αναλύσεων περιβαλλοντικών δειγμάτων, η ΕΕΑΕ συνεπικουρείται: από το δίκτυο συνεργαζομένων με αυτή εργαστηρίων που ανήκουν σε ερευνητικά κέντρα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Στο πλαίσιο της διασφάλισης της ποιότητας των μετρήσεών τους, διοργανώνονται από την ΕΕΑΕ ασκήσεις διασύγκρισης. Τα συνεργαζόμενα εργαστήρια είναι (εκτός του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», Ινστιτούτο Πυρηνικής Τεχνολογίας και Ακτινοπροστασίας - Εργαστήριο Ραδιενέργειας Περιβάλλοντος) τα εξής:
- Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας (Εργαστήριο Μετρήσεων Ραδιενέργειας), Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Πολυτεχνείο Κρήτης. Η ενεργοποίηση του δικτύου των συνεργαζόμενων εργαστηρίων και η λειτουργεία του υπό το συντονισμό της ΕΕΑΕ προβλέπεται από το Σχέδιο Ξενοκράτης «Παράρτημα Ρ».
Στη χώρα μας, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, αναπτύχθηκαν μετά το ατύχημα του Τσερνομπίλ οι παράμετροι της πυρηνικής ασφάλειας όπως τις γνωρίζουμε σήμερα: σχέδια έκτακτης ανάγκης, διεθνείς συμβάσεις, συστήματα έγκαιρης ειδοποίησης κ.λπ. Στην Ελλάδα μετά το Τσερνομπίλ οργανώθηκε το σχετικό εθνικό σχέδιο (Ξενοκράτης) και αναπτύχθηκε η υποδομή για την απόκριση σε πυρηνικά ατυχήματα εκτός συνόρων της χώρας.
Με αφορμή τη θλιβερή επέτειο της Χιροσίμα, κάνουμε μια αναδρομή με τον πρόεδρο της ΕΕΑΕ στα κορυφαία πυρηνικά ατυχήματα από το 1979 (πρώτο σημαντικό) έως σήμερα, καθώς κάθε φορά τα αίτια ήταν διαφορετικά. Γεγονότα που δείχνουν πόσο δύσκολο είναι να χειριστούμε το ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας, την οποία το πυρηνικό λόμπι θεωρεί... αρχάγγελο προόδου και ευημερίας.
Τα τρία κορυφαία ατυχήματα σε πυρηνικούς σταθμούς είναι το Θρι Μάιλ Αϊλαντ (Three Mile Island, 1979), το Τσερνομπίλ (1986) και η Φουκουσίμα (2011).
Αναδρομή
«Διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τις αιτίες που τα προκάλεσαν, αλλά και ως προς τα μαθήματα που έδωσαν στην πυρηνική κοινότητα», σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΕΑΕ Κ. Χουσιάδα:
«Στην περίπτωση του Θρι Μάιλ Αϊλαντ, του σοβαρότερου πυρηνικού ατυχήματος που συνέβη στις ΗΠΑ, ουσιαστικά η αιτία ήταν η έλλειψη γνώσης και η ανεπαρκής κατανόηση της συμπεριφοράς των συστημάτων του αντιδραστήρα σε καταστάσεις αιφνίδιας μεταβολής των συνθηκών λειτουργίας. Η έρευνα και τα μέτρα ασφαλείας (έως το 1979) εστίαζαν αποκλειστικά στο χειρότερο δυνατό ατύχημα απώλειας ψυκτικού. Θεωρούσαν ότι με τον τρόπο αυτό καλύπτονται όλες οι περιπτώσεις. Η έλλειψη γνώσης και η ανεπαρκής κατανόηση συμπεριφοράς των συστημάτων του αντιδραστήρα σε περίπτωση αιφνίδιας μεταβολής των συνθηκών λειτουργίας ήταν ουσιαστικά η αιτία του ατυχήματος.
»Μετά το ατύχημα δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στην εξέταση σεναρίων ατυχημάτων εξαιτίας και άλλων παραγόντων ή συνδυασμού παραγόντων, καθώς και στον ανθρώπινο παράγοντα (βελτίωση εκπαίδευσης των εργαζομένων για αποφυγή λαθών).
»Στο Τσερνομπίλ, που θεωρείται το χειρότερο ατύχημα στην ιστορία των πυρηνικών σταθμών, οι αιτίες μπορούν να αναζητηθούν σε δύο παράγοντες: στην έλλειψη κουλτούρας, ασφάλειας και στον επικίνδυνο κατασκευαστικό σχεδιασμό, καθώς ο συγκεκριμένος τύπος αντιδραστήρα είναι ασταθής.
»Οι υπεύθυνοι λειτουργίας δεν είχαν συνείδηση του κινδύνου. (Αν και ήταν γνωστό πως η ασταθής λειτουργία του σε κάποιες περιπτώσεις μπορούσε να οδηγήσει τον αντιδραστήρα εκτός ελέγχου -ανεξέλεγκτη αύξηση ισχύος.) Επιπλέον, οι υπεύθυνοι λειτουργίας παραβίασαν τις γραπτές οδηγίες των κατασκευαστών και αποδείχτηκε ότι βασίζονταν στις οδηγίες του κέντρου διαχείρισης του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.
»Αιτία του πλέον πρόσφατου πυρηνικού ατυχήματος στο σταθμό Φουκουσίμα Νταϊτσί ήταν μια μεγάλη φυσική καταστροφή (ο σεισμός και το τσουνάμι της 11ης Μαρτίου του 2011), που οδήγησε σε παρατεταμένο μπλακ άουτ της ηλεκτροδότησης των μονάδων και τελικά στην απώλεια ψύξης.
»Σύμφωνα με την επίσημη έκθεση της ιαπωνικής κυβέρνησης, αναγνωρίστηκαν κενά και παραλείψεις σε όλο το πλέγμα της πυρηνικής ασφάλειας: από τον ανεπαρκή σχεδιασμό του κυματοθραύστη για την προστασία από το τσουνάμι (πολύ χαμηλού ύψους, παρ' όλο που η ιστορία των τσουνάμι στην περιοχή είναι γνωστή) και καταλήγοντας μέχρι και σε σοβαρά νομικά ελαττώματα του κανονιστικού πλαισίου».
Ο κ. Χουσιάδας καταλήγει: «Κρίνεται απαραίτητο να επανεξεταστεί η ασφάλεια στους πυρηνικούς σταθμούς, να ενισχυθεί η διεθνής συνεργασία και να εναρμονιστούν πληρέστερα πρότυπα, μέθοδοι και πρακτικές. Ηδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει επέλθει συμφωνία για την άμεση διενέργεια δοκιμασιών αντοχής στους 143 αντιδραστήρες που λειτουργούν στα 14 "πυρηνικά" κράτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και σε αντιδραστήρες επτά ακόμα γειτονικών χωρών εκτός Ε.Ε.».
Μοιάζουν καθυσηχαστικά όλα αυτά και εκτός της επιστημονικής αξίας που έχουν για την «πυρηνική κοινότητα», τουλάχιστον εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν έχουμε διαγράψει την εικόνα ορισμένων υπευθύνων στο «ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος» επί των ημερών του ατυχήματος στο Τσερνομπίλ, που έτρωγαν φράουλες στην τηλεόραση, για να μας πείσουν πόσο ακίνδυνα ήταν τα πράγματα για τη δημόσια υγεία... *
enet.gr
