Η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και της καταπολέμησης του «φαινομένου του θερμοκηπίου» θα κερδηθεί ή θα χαθεί στις αστικές περιοχές. Σε αυτό πίστεψαν, σε αυτό πιστεύουν οι ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έτσι δημιούργησαν τοΣύμφωνο των Δημάρχων, την κυριότερη ευρωπαϊκή κίνηση στην οποία συμμετέχουν τοπικές και περιφερειακές Αρχές, οι οποίες δεσμεύονται εθελοντικά να αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις περιοχές τους, με σκοπό τη μείωση των εκπομπών αερίου, εκπομπές που δημιουργούν το νέφος, το «φαινόμενο του θερμοκηπίου», την «τρύπα» του όζοντος, και το φυσικό επακόλουθο τις κλιματικές αλλαγές.
Ελλάδα: Εκτός τρεις στους τέσσερεις και οι Δήμος της Αθήνας
Ωστόσο, στην Ελλάδα μόλις τρεις στους τέσσερις δήμους, μεταξύ των οποίων και ο μεγαλύτερος δήμος της χώρας, ο Δήμος Αθηναίων, με το σχεδόν μισό πληθυσμό της χώρας και το «μόνιμο», πλέον, νέφος, δεν έχουν υπογράψει το Σύμφωνο των Δημάρχων, παρότι υφίσταται ως δράση από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2008.
Να σημειωθεί ότι το Σύμφωνο εντάσσεται στη γενικότερη δράση της Ευρώπης «20-20-20» (20% εξοικονόμηση ενέργειας - 20% ΑΠΕ - 20% μείωση εκπομπών), και με τη δέσμευσή τους, οι υπογράφοντες το Σύμφωνο σκοπεύουν να επιτύχουν και να υπερβούν το στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση τωνεκπομπών CO2 κατά 20% μέχρι το 2020. Αξίζει, δε, να σημειωθεί πως το Σύμφωνο έχουν υπογράψει και χώρες εκτός Ε.Ε., όπως για παράδειγμα η Αλβανία και η Τουρκία.
Από τις 15/3/2012 το ΚΑΠΕείναι ο Εθνικός Συντονιστήςτου Συμφώνου των Δημάρχων, μετά την υπογραφή της σχετικής εθελοντικής συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο ήδη εφαρμόζει στη χώρα μας τρία προγράμματα που υποβοηθούν το Σύμφωνο: το «ENNERG», το «10 ACTION» και το «Energy for Mayors».
Από πλευράς Ελλάδας, όπως προναφέρθηκε, μόλις το 25% των δήμων της χώρας, ήτοι 84 δήμοι, έχει υπογράψει το Σύμφωνο . Συνολικά, σε όλη την Ε.Ε., την υπογραφή τους έχουν βάλει 3.774 δήμοι, με συνολικό πληθυσμό που αγγίζει τα 158.244.485 κατοίκους .
ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ
Μετά την έγκριση, το 2008, της δέσμης μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια της Ε.Ε., η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέπτυξε το Σύμφωνο των Δημάρχων προκειμένου να προωθήσει και να υποστηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλονταν από τις τοπικές Αρχές για την εφαρμογή πολιτικών σχετικά με τη βιώσιμη ενέργεια. Πράγματι, οι τοπικές κυβερνήσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στο μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ότι το 80% της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών CO2 συνδέονται με την αστική δραστηριότητα.
Μετά την έγκριση, το 2008, της δέσμης μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια της Ε.Ε., η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέπτυξε το Σύμφωνο των Δημάρχων προκειμένου να προωθήσει και να υποστηρίξει τις προσπάθειες που καταβάλλονταν από τις τοπικές Αρχές για την εφαρμογή πολιτικών σχετικά με τη βιώσιμη ενέργεια. Πράγματι, οι τοπικές κυβερνήσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στο μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ότι το 80% της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών CO2 συνδέονται με την αστική δραστηριότητα.
Χάρη στα μοναδικά χαρακτηριστικά του, καθώς πρόκειται για τη μοναδική κίνηση του είδους της που κινητοποιεί τοπικούς και περιφερειακούς φορείς γύρω από την εκπλήρωση των στόχων της ΕΕ, το Σύμφωνο των Δημάρχων παρουσιάζεται από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ως ένα εξαιρετικό μοντέλο πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΙΛΟΥΝ ΑΠΟ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥΣ
Προκειμένου να μετατρέψουν την πολιτική δέσμευσή τους σε συγκεκριμένα μέτρα και έργα, οι υπογράφοντες το Σύμφωνο αναλαμβάνουν κυρίως να συντάξουν μια Βασική Απογραφή Εκπομπών και να υποβάλουν, εντός ενός έτους από την ημερομηνία υπογραφής του Συμφώνου, ένα Σχέδιο Δράσης για τη Βιώσιμη Ενέργεια στο οποίο περιγράφονται οι βασικές δράσεις που σχεδιάζουν να αναλάβουν.
Προκειμένου να μετατρέψουν την πολιτική δέσμευσή τους σε συγκεκριμένα μέτρα και έργα, οι υπογράφοντες το Σύμφωνο αναλαμβάνουν κυρίως να συντάξουν μια Βασική Απογραφή Εκπομπών και να υποβάλουν, εντός ενός έτους από την ημερομηνία υπογραφής του Συμφώνου, ένα Σχέδιο Δράσης για τη Βιώσιμη Ενέργεια στο οποίο περιγράφονται οι βασικές δράσεις που σχεδιάζουν να αναλάβουν.
Εκτός από την εξοικονόμηση ενέργειας, τα αποτελέσματα των δράσεων των υπογραφόντων είναι ποικίλα: δημιουργία εξειδικευμένων και σταθερών θέσεων εργασίας που δεν υπόκεινται σε μετεγκατάσταση, υγιέστερο περιβάλλον και ποιότητα ζωής, βελτιωμένη οικονομική ανταγωνιστικότητα και μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία. Οι δράσεις αυτές λειτουργούν ως παραδείγματα προς μίμηση, κυρίως μέσω της αναφοράς στις «Συγκριτικές Αξιολογήσεις Επιδόσεων Αριστείας», μια βάση δεδομένων βέλτιστων πρακτικών που υποβάλλονται από τους υπογράφοντες το Σύμφωνο. Ο Κατάλογος με τα Σχέδια Δράσης για τη Βιώσιμη Ενέργεια είναι άλλη μια μοναδική πηγή έμπνευσης, καθώς παρουσιάζει συνοπτικά τους φιλόδοξους στόχους που έχουν τεθεί από άλλους υπογράφοντες και τα βασικά μέτρα που έχουν λάβει για να τους επιτύχουν.
ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ
Στις χώρες των υπογραφόντων
Ενώ ολοένα και περισσότεροι δήμοι δείχνουν την πολιτική θέληση να ενταχθούν στο Σύμφωνο, δεν διαθέτουν πάντοτε τους οικονομικούς και τεχνικούς πόρους για να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις τους. Για το λόγο αυτό, δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Συμφώνου ένα ειδικό καθεστώς για τις δημόσιες διοικήσεις και τα δίκτυα τα οποία είναι σε θέση να βοηθήσουν τους υπογράφοντες να εκπληρώσουν τους φιλόδοξους στόχους τους, δημιουργήθηκα οι Συντονιστές.
Στις χώρες των υπογραφόντων
Ενώ ολοένα και περισσότεροι δήμοι δείχνουν την πολιτική θέληση να ενταχθούν στο Σύμφωνο, δεν διαθέτουν πάντοτε τους οικονομικούς και τεχνικούς πόρους για να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις τους. Για το λόγο αυτό, δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Συμφώνου ένα ειδικό καθεστώς για τις δημόσιες διοικήσεις και τα δίκτυα τα οποία είναι σε θέση να βοηθήσουν τους υπογράφοντες να εκπληρώσουν τους φιλόδοξους στόχους τους, δημιουργήθηκα οι Συντονιστές.
Υπάρχουν δύο είδη Συντονιστών του Συμφώνου:
- Εθνικοί Συντονιστές: εθνικοί δημόσιοι οργανισμοί, όπως Οργανισμοί και υπουργεία Ενέργειας;
- Εδαφικοί Συντονιστές: αποκεντρωμένες Αρχές, όπως περιφέρειες, επαρχίες ή ομάδες τοπικών Αρχών (στους εδαφικούς συντονιστές περιλαμβάνονται οι περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας καιΚρήτης)
Οι Εθνικοί και Εδαφικοί Συντονιστές θεωρούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως βασικοί σύμμαχοι του Γραφείου Συμφώνου των Δημάρχων, καθώς παίζουν καθοριστικό ρόλο στην προσέγγιση των τοπικών αρχών της περιοχής τους και στην παροχή προς τους υπογράφοντες τεχνικής, οικονομικής, διοικητικής και πολιτικής υποστήριξης που είναι απαραίτητες για την εκπλήρωση των δεσμεύσεών τους.
Ένα δίκτυο τοπικών Αρχών, οι «Υποστηρικτές του Συμφώνου», δεσμεύονται να μεγιστοποιήσουν τον αντίκτυπο της πρωτοβουλίας μέσω δραστηριοτήτων προώθησης, διασύνδεσης με τα μέλη τους και πλατφόρμων ανταλλαγής εμπειριών.
Από το Γραφείο Συμφώνου των Δημάρχων
Σε καθημερινή βάση, παρέχεται βοήθεια σε θέματα προώθησης, καθώς επίσης τεχνική και διοικητική βοήθεια, στους υπογράφοντες το Σύμφωνο και στους διαμεσολαβητές από το Γραφείο Συμφώνου των Δημάρχων, το οποίο διαχειρίζεται μια κοινοπραξία δικτύων που εκπροσωπούν τις τοπικές και περιφερειακές Αρχές.
Από το Κοινό Κέντρο Ερευνών
Σε συνεργασία με το Γραφείο Συμφώνου των Δημάρχων, το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βοηθά τους υπογράφοντες απαντώντας σε ερωτήσεις επιστημονικής και τεχνικής φύσης, κυρίως σε σχέση με τις απογραφές των εκπομπών και τα σχέδια δράσης.
Οι υπογράφοντες λαμβάνουν καθοδήγηση σε όλα τα στάδια της διαδικασίας χάρη σε έναν αριθμό εργαλείων και μεθοδολογιών που έχουν αναπτυχθεί σε συντονισμό με το Γραφείο Συμφώνου των Δημάρχων.
Από τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε.
Πέρα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Σύμφωνο απολαμβάνει πλήρη θεσμική υποστήριξη, όπως από την Επιτροπή τωνΠεριφερειών, η οποία υποστήριξε την πρωτοβουλία εξ αρχής, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπου πραγματοποιήθηκαν οι δύο πρώτες τελετές υπογραφής και από την Ευρωπαϊκή ΤράπεζαΕπενδύσεων, η οποία βοηθά τις τοπικές αρχές να αξιοποιήσουν τις επενδυτικές προοπτικές τους.
5 ΧΡΗΣΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΕΝΟΣ ΔΗΜΟΥ
- Πώς μπορεί να ενταχθεί ένας δήμος;
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΕΝΟΣ ΔΗΜΟΥ
- Πώς μπορεί να ενταχθεί ένας δήμος;
Τοπικές Αρχές που προτίθενται να υπογράψουν το Σύμφωνο των Δημάρχων πρέπει να παρουσιάσουν και να συζητήσουν την πρωτοβουλία στο δημοτικό συμβούλιο. Εφόσον ληφθεί η σχετική επίσημη απόφαση, οι τοπικές Αρχές πρέπει να ενημερώσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό γίνεται με αποστολή μηνύματος ταχυδρομική θυρίδα του Γραφείου του Συμφώνου των Δημάρχων με επισυναπτόμενο το Έντυπο Προσχώρησης. Το έντυπο πρέπει να είναι συμπληρωμένο και υπογεγραμμένο από το δήμαρχο ή άλλο εξουσιοδοτημένο από το δημοτικό συμβούλιο αντιπρόσωπο. Μετά την αποστολή του μηνύματος, η τοπική Αρχή θα περιληφθεί στον δημόσιο κατάλογο των πόλεων του Συμφώνου.
- Πότε να ενταχθεί ένας δήμος;
Οι τοπικές Αρχές μπορούν να υπογράψουν το Σύμφωνο των Δημάρχων οποιαδήποτε στιγμή, δεν υπάρχει προθεσμία! Οι Τελετές του Συμφώνου των Δημάρχων λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο και όλοι οι δήμαρχοι έχουν την ευκαιρία δημόσιας υπογραφής και ευρείας προβολής.
- Ποια είναι οι δέσμευση όλων υπογράφουν το Σύμφωνο;
Οι δήμοι που συμμετέχουν το Σύμφωνο, στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών CO2 πάνω από 20% μέχρι το 2020, μέσω δράσεων ενεργειακής αποδοτικότητας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Για να επιτύχουν αυτό το στόχο, δεσμεύονται να:
- ετοιμάσουν μια Βασική Απογραφή Εκπομπών (ΒΑΕ) εντός ενός έτους από την υπογραφή του Συμφώνου
- υποβάλουν ένα Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια (ΣΔΑΕ), εγκεκριμένο από το δημοτικό αυμβούλιο εντός ενός έτους από την υπογραφή του Συμφώνου
- δημοσιεύουν τακτικά -ανά διετία μετά την υποβολή του ΣΔΑΕ τους- εκθέσεις αξιολόγησης αναφέροντας το βαθμό υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης και των ενδιάμεσων αποτελεσμάτων
- προωθήσουν τις δράσεις τους και να εμπλέξουν τους πολίτες τους και τους τοπικούς φορείς και να οργανώσουν Τοπικές Ημέρες Ενέργειας
- διαδώσουν το μήνυμα του Συμφώνου των Δημάρχων, ιδιαίτερα να παροτρύνουν και άλλους δήμους να προσχωρήσουν στο Σύμφωνο και να συνεισφέρουν σε σημαντικές εκδηλώσεις και θεματικές ημερίδες
- Γιατί να ενταχθεί ένας δήμος;
Για να ενταχθεί ένας δήμος πρέπει να:
- κάνει μια δημόσια δήλωση για την δέσμευσή του για την μείωση του CO2,
- δημιουργήσει ή ενισχύσει τη δυναμική για μείωση του CO2 στην περιοχή του,
- ωφεληθεί από την ενθάρρυνση και το παράδειγμα άλλων πρωτοπόρων,
- μοιραστεί με άλλους την εμπειρία που έχει αναπτυχθεί στο δήμο του,
- γίνει ο δήμος γνωστός ως πρωτοπόρος,
- δημοσιοποιήσει τα επιτεύγματά του στο διαδικτυακό τόπο του Συμφώνου,
- Πώς υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τους δήμους που υπογράφουν το Σύμφωνο;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει στις πόλεις που εντάσσονται στο Σύμφωνο:
- Ένα γραφείο αρμόδιο για την προώθηση, το συντονισμό και την υποστήριξη της πρωτοβουλίας αυτής,
- Ένα διαδικτυακό τόπο για προώθηση και ανταλλαγή καλών πρακτικών,
- Εργαλεία και μεθόδους (οδηγίες, φόρμες κ.λπ.) που βοηθούν στην προετοιμασία τυποποιημένων απογραφών εκπομπών και Σχεδίων Δράσης, συμβατών με τα ήδη υπάρχοντα
- Οικονομικές διευκολύνσεις, κυρίως από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, τα Διαρθρωτικά Ταμεία κ.λπ.,
- Εκδηλώσεις για να έχουν οι πόλεις που δραστηριοποιούνται ενεργά μεγάλη πολιτική προβολή σε Ευρωπαϊκό επίπεδο,
- Ένα δίκτυο Δομών Υποστήριξης για τη βοήθεια των μικρότερων σε μέγεθος πόλεων.
